- PIŠE: PROF. DR VESELIN JOVOVIĆ

Uzročnici rizika na koje se ne može uticati su starost i pol (muškarci iznad 45 i žene iznad 55 godina) i pozitivna porodična anamneza (nasleđe).
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), procjenjuje se da je fizička neaktivnost uzrok 5–10 odsto ukupnog mortaliteta u regionu (zavisno od države) i da dovodi do gubitka 5,3 miliona godina zdravog života godišnje, zbog prerane smrtnosti i zdravstvenih smetnji. Prema podacima za Evropu, kao cjelinu, navodi se da jedna od pet osoba ne praktikuje nikakvu fizičku aktivnost, kao i da je fizička neaktivnost izraženija u istočnom dijelu Evrope.
Zaključak je poražavajući, jer je utvrđeno da čovjek koji provodi sjedeći više od šest sati dnevno, postoji 40 odsto vjerovatnoće da će umrijeti u narednih 15 godina, što govori da je hipodinamija smrtonosno opasna, Nasuprot tome, istraživanja su pokazala da je fizička aktivnost, posebno ako se izvodi na čistom vazduhu, najbolje sredstvo prevencije i rehabilitacije od metaboličkog sindroma, zatim dijeta i tek onda odgovarajući ljekovi. Organizmu treba da umjereno radi i diše čist vazduh i tek tada će rizik od smrtonosne četvorke biti sveden na minimum.
Sa pozicije savremenog sedanternog čovjeka (homo sedens), kojeg obilježava hipokinezija, preobilna ishrana i stres, fizička aktivnost nameće se kao realna potreba u održanju života. Nesporno je da hipokinezija u dječjoj dobi šteti biološkom rastu i razvoju, u odrasloj dobi šteti zdravlju, dok je u starijoj dobi najčešće fatalna.
Uticaj dozirane i sistematske fizičke aktivnosti je višestruka. Sistematski fizički trening doprinosi poboljšanju ukupnog biomotoričkog, morfološkog, mentalnog i fizičkog stanja (forme). Pomoću fizičke aktivnosti moguće je poboljšanje metaboličkih, periferno-muskularnih, pulmonalnih, kardiovaskularnih funkcija i autonomnog nervnog sistema. Poznato je da se mehanizmi uticaja fizičkih aktivnosti na kardiovaskularni sistem ogledaju u smanjenoj srčanoj frekvenciji i smanjenom radu simpatikusa, što vodi redukciji potreba za kiseonikom pri istom naporu, a time ekonomičnijem radu srca.
Srce je mišić koji zahtijeva neprekidnu aktivnost kako bi efikasno pumpalo krv pri svakom srčanom otkucaju. Ispitivanja su pokazala da sve KVB imaju koristi od fizičkih aktivnosti, pod uslovom da je bolest pod kontrolom. Nasuprot, hipokinezija je značajno povezana sa starenjem srca, gojaznošću, šećernom bolešću i povišenim krvnim pritiskom.
Svjetska federacija za srce, zajedno sa svojim članicama, ističe da se 80 odsto prevremene smrtnosti, uslovljene bolešću srca i moždanog udara, može spriječiti kontrolom faktora rizika. Ispitivanja su pokazala da samo fizička aktivnost i to umjerenog intenziteta redukuje rizik od KVB za 20 odsto, a kod osoba koje su fizički aktivnije i do 27 odsto.
Redovna fizička aktivnost pomaže da se: uspori sužavanje arterija srca i mozga; podspješi korišćenje/potrošnja viška „uskladištenih” masnih naslaga; popravi nivo „dobrog” holesterola u krvi, održava normalan nivo šećera (glukoze), kontrolišući šećernu bolest; smanji visok krvni pritisak.
(Nastaviće se)